مداخله نروفيدبك در مهارت هاي رواني و اجراي رزمي كاران
گرد آورنده ( محمد مقری)
چكيده
نروفيدبك فرآيند ثبت و برگشت دادن اطلاعات بيولوژيكي به تمرين كننده است و به عنوان روشي مطرح در حيطه روانشناسي
فيزيولوژيك از دهه 1960 به بعد رشد كرده است. استفاده از بيوفيدبك و نروفيدبك در روانشناسي ورزش به سرعت گسترش مي
يابد و هدف آن كاهش ميزان تنش عضلاني، استرس و اضطراب رقابتي است. نروفيدبك قابليت بازآموزي فعاليت امواج مغزي
براي افزايش عملكرد مطلوب در ورزشكاران رشته هاي ورزشي مختلف را داراست.
آموزش نروفيدبك تكنيك شرطي سازي عاملي است. نمايش اين امواج روي صفحه مانيتور فقط چند هزارم ثانيه پس از توليد
آن ها، به ما اين امكان را مي دهد كه از طريق فرايند شرط يسازي عاملي فعاليت امواج مغزي را به طور ناهوشيار تغيير دهيم. با
استفاده از بازداري يا تقويت فعاليت امواج مغزي، نروفيدبك منجر به تغيير در فعاليت مغزي شده، سرعت بهبود عملكرد را
افزايش داده و در نتيجه فرد را به اجراي مطلوب نزديك مي سازد. براساس مطالعات انجام شده، روانشناسي ورزش نروفيدبك را
ابزار مهمي در كمك به ورزشكاراني از قبيل تيراندازان، گلف بازان و رزمي كاران براي يادگيري كنترل سطح فعاليت، مديريت
احساسات و نوسانات روحيه و نهايتا اطمينان از آمادگي فيزيولوژيكي بدن براي اجراي مطلوب مي داند.
امروزه تفاوت فيزيكي زيادي بين قهرمانان ورزشي وجود ندارد و شرايط فيزيكي و تجارب ورزشكاران سطوح بالا همانند است،
آنچه اهميت پيدا مي كند آمادگي هاي ذهني و رواني افراد است. يكي از مهم ترين عوامل عملكرد بهينه رزمي كاران در ميدان
رقابت، تنظيم توجه به گونه اي است كه تلاش هوشيارانه كمي نياز باشد. پردازش هوشيارانه اطلاعات، منجر به حركات بيشتر
عضلات و درگيري زياد نيمكره چپ، قبل و در حين انجام تكليف شده و درنتيجه عملكرد فرد ضعيف مي شود. به عبارت ديگر،
اثربخشي كنترل دقيق و هوشيارانه حركات بدني كمتر از كنترل ناهوشيار و خودكار حركات بدني است و باعث افزايش اضطراب
و افت عملكرد فرد مي شود. اضطراب بوجود آمده، هيجانات منفي را به همراه آورده و ورزشكار را مجبور مي سازد تا به جاي
توجه به محركات بيروني، توجه خود را معطوف افكار و هيجانات منفي خود كند و در كل يك بازي احساسي و ناموفق ارائه
دهد. در صورتيكه در عملكرد بهينه، ورزشكار بر حركات خود تمركز نكرده و تمام توجه خود را معطوف به اهداف خارجي
مي كند. ورزشكاران زبده اغلب حركات پيچيده را طوري انجام مي دهند كه به نظر مي رسد بدون كمترين هوشياري و بصورت
مي گويند. اين افراد، بجاي توجه « خودكار شدن رفتار » خودكار انجام مي شوند. به اين حالت اصطلاحاً بودن در زون يا
هوشيارانه به حركات دروني (مثل سر، دس تها و پاها)، بر جنبه هاي خارجي از قبيل حركات حريف و عكس العمل هايش توجه
دارد. چراكه در هنرهاي رزمي فرد نيازمند بكارگيري تاكتيك ها و استراتژي هاي پيچيده ، تكنيك هاي كامل، فريب دادن حريف و
داشتن خلاقيت است. يكي از نكات مهم پيروزي، تصميم گيري به موقع و واكنش سريع بر مبناي تصميم خود يا حركت انجام
مجموعه مقالات اولين همايش ملي علم و كاراته ، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبريز
شده توسط حريف است. هركدام از امواج مغزي (بتا، آلفا، تتا و دلتا) بايد در سطح خاصي از فعاليت خود باشند تا اين وضعيت
حاصل شود و فرد بهترين اجراي خود را به نمايش گذارد.
بيوفيدبك) با بازآموزي فعاليت امواج مغزي براي رسيدن به سطح فعاليت مناسب، مي تواند ورزشكار را براي EEG) نوروفيدبك
رسيدن به اين حالت كمك كند. با استفاده از پروتكل هاي مختلف نروفيدبك در طيف وسيعي مي توان به بهبود تمركز، توجه،
اجراي شناختي، بهبود تعادل در حركات و اجراهاي مختلف، كاهش اضطراب و در نتيجه افزايش كارآيي ورزشكار دست يافت.
در ورزش هايي همانند كاراته و ساير هنرهاي رزمي كنترل سطح انگيختگي و باقي ماندن در محدوده مناسب آن منجر به تصميم
گيري صحيح و برتري فرد بر حريف مي گردد. بنابراين اغلب پروتكل هاي نروفيدبك كه در تسهيل كسب توجه، تعادل، عملكرد
و كاهش اضطراب و نوشخوارهاي رواني استفاده مي شود براي به دست آوردن اوج اجرا و بهبود عملكرد ورزشكاران مفيد
خواهند بود.
آموزش نروفيدبك احتمالا آثار سودمندي جهت كاهش اضطراب و افزايش توجه و تعادل براي ورزشكاران خواهد داشت. به نظر
مي رسد اين روش مي تواند به عنوان يك برنامه تمريني مكمل در كنار ديگر برنامه هاي تمريني بكار رفته و بخش اصلي رژيم
تمريني ورزشكار باشد تا موفقيت بيشتر فرد را به دنبال داشته باشد. با توجه به غير تهاجمي بودن اين روش مي توان آن را
جايگزين مناسبي براي روش هايي از قبيل مصرف دارو در كنترل اضطراب و افزايش توجه قرار داد. تاثير مداخله نروفيدبك در
درازمدت به عنوان يك مداخله خود تنظيم مغز در ارتقا سطح اجرا موثر بوده و مي توان بيان كرد عاملي كمكي براي تسريع
افزايش تمركز و بهينه سازي عملكرد خواهد بود.
بيوفيدبك، كاراته، هنرهاي رزمي EEG ، كلمات كليدي: نروفيدبك
منابع
1-Blumenstein. B., Bar-Eli. M., Tenenbaum. G. (2002). Brain and body in sport and exercise, biofeedback
applications in performance enhancement. John Wiley & Sons, Ltd. 10-12, 18-21, 37-74.
2-D. Corydon Hammond. D.C., Bodenhamer-Davis. G., Gluck. G., Stokes. D., Hunt. S. (2011). Standards of
Practice for Neurofeedback and Neurotherapy: A PositionPaper of the International Society for Neurofeedback &
Research. Journal of Neurotherapy. 15:54–64,
3-Deeny S.P. Haufler A. J. Saffer M. Hatfield B. (2009), Electroencephalographic coherence during visuomotor
performance: A comparison of cortical-cortical communication in experts and novices. Journal of motor behavior,
41, 2, 106-116.
4-Dupee. M. (2008). Exploring a bio/Neurofeedback training intervention to enhance psychological skills and
performance in sport. University of Ottawa. AAT MR 48451.
5-Fink. A., Graif. B., Neubauer. A.C. (2009). Brain correlates underlying creative thinking: EEG alpha activity in
professional vs. novice dancers. NeuroImage 46, 3, 854-862.
6-Hammond. D.C., (2007). Neurofeedback for the enhancement of athletic performance and physical balance. 1 (1):
1-دكتر مهتا اسكندرنژاد
استاديار دانشگاه تبريز
مجموعه مقالات اولين همايش ملي علم و كاراته ، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبريز